موزه میراث روستایی گیلان، سفر به دل زندگی روستایی

موزه میراث روستایی گیلان شما را به لمس زندگی روستایی در خانه‌های روستایی باصفا و قدیمی با تلارهای آبی رنگشان دعوت می‌کند.

این موزه که در پارک جنگلی سراوان قرار گرفته نمونه‌ای کوچک اما واقعی از زندگی روستایی مردم گیلان را در فضایی باز به شما نمایش می‌دهد.

با قدم زدن در این موزه انگار وارد یک روستای قدیمی شده‌اید. می‌توانید وارد خانه‌های سنتی شوید و از پله‌های چوبی آن بالا بروید و از روی تالار(ایوان خانه روستایی) به تماشای اطراف بنشینید. با لباس محلی گیلانی آشنا شوید و حتی آنها را به تن کنید و عکس یادگاری بگیرید.

موزه میراث روستایی گیلان را اولین اکوموزه ایران می دانند؛ یعنی موزه ای که بر پایه امکانات، ویژگی‌ها و نیازهای فرهنگی- محیطی منطقه شکل گرفته و برای حفظ و ارتقای میراث، طبیعت، تاریخ، فرهنگ و صنعت یک منطقه تلاش می کند.

البته حین قدم زدن در این موزه، در گوشه کنارهای آن بوهای خوشمزه‌ای به مشام‌تان می‌رسد. زنان گیلانی که با لباس‌های شاد و رنگارنگ خود در گوشه گوشه موزه نشستند و طعم جدیدی از نان‌های محلی، کاکا، آش و غذاهای محلی را برای شما به ارمغان می‌آورند.

با اجاره خانه روستایی، بومگردی گیلان و یا اجاره کلبه در گیلان هم می‌توانید لذت بودن در خانه‌های گیلانی با حال و هوای قدیمی را زندگی کنید.ب

در ادامه این نوشتار با این موزه و سبک خانه‌های آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

موزه میراث روستایی گیلان کجاست؟

موزه میراث روستایی گیلان در پارک جنگلی سراوان در زمینی به مساحت ۲۶۳ هکتار برپا شده است و یکی از مقاصد دیدنی جذاب سفر به شمال است که حتما باید به آن سر بزنید.

برای دسترسی به این موزه ابتدا باید خودتان را به جاده رشت-قزوین برسانید و بعد از طی حدودا ۱۸ کیلومتروارد جاده سراوان-شفت شوید و در کیلومتر ۳ این جاده، تابلوهای موزه را خواهید دید.

ساعات بازدید و قیمت بلیط موزه میراث روستایی گیلان

همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ می‌توانید از موزه میراث روستایی بازدید کنید. البته اگر روزهای چهارشنبه به این موزه بروید، بازدیدهای گروهی به‌همراه راهنما وجود دارد.

بهای بلیط برای گردشگران داخلی پنج هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان است. برای تهیه بلیط باید کارت بانکی همراه داشته باشید.

تاریخچه موزه میراث روستایی گیلان

داستان احداث و شکل گیری این موزه به زلزله رودبار برمی‌گردد؛ بعد از زلزله سال ۱۳۶۹ در رودبار و منجیل و آسیب دیدن و تخریب بافت‌های سنتی گیلان، جامعه شناسی به نام دکتر محمود طالقانی ایده احداث این موزه برای حفط فرهنگ و میراث منطقه را مطرح کرد.

البته این طرح تا سال ۱۳۸۱ مسکوت ماند تا بالاخره در سال ۸۱ تا ۸۴ فاز مطالعاتی آن انجام شد و با انتخاب پارک جنگلی سراوان به عنوان محل اجرای پروژه، ساخت این موزه آغاز شد.

برای ساخت هر کدام از خانه‌های روستایی این موزه، ابتدا گروهی کارشناس جهت شناسایی بنا و مطالعات مردم شناسی به روستاها اعزام شدند و پس از تکمیل اطلاعات، خانه‌های روستایی پلاک‌گذاری و برچیده شدند و در موزه میراث روستایی دوباره چینی شدند.

حوزه‌های مختلف در موزه میراث روستایی گیلان

در موزه میراث روستایی گیلان مجموعا ۹ حوزه و ۲۸ واحد مسکونی وجود دارد که از هفت روستا جمع آوری شده‌اند.

تقسیم بندی این حوزه‌ها بر اساس عوامل اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی بوده به بخش شرقی و غربی و مرکزی تقسیم می‌شود.

جلگه شرق

جلگه شرق مناطق شرقی سپیدرود را شامل می‌شود.

 در کنار ۶ واحد مسکونی باغ سبزیجات، صیفیجات، انبار برنج، طویله، تلمبار، مسجد، قهوه‌خانه و بازارچه‌ای سنتی نیز ساخته شده است. خانه‌های پرمهر، خوش نشین کچلام، چنچو، منتظری، میرسیار و رفیعی در این بخش قرار دارند. 

ویژگی معماری بناهای این جلگه داشتن اسکلت و کرسی چوبی و بام گالی پوش است.

جلگه غرب

این بخش منطقه غرب گیلان از شفت تا آستارا را شامل می‌شود.

به این بخش هم شش خانه مسکونی شامل خانه‌های محتشم طلب، موسوی، موسی زاده، محمودی، حسنی، حقیقتی منتقل شده است که هر کدام انبار، طویله، لانه مرغ، چاه آب و باغ‌های مختلفی دارند.

از ویژگی معماری بناهای این جلگه باید به دیواره‌های چینه‌ای و بام‌های شیبدار اشاره کرد که از کلوش(ساقه برنج) ساخته شده‌اند.

جلگه مرکز

بخش‌های جلگه‌ای مرکز استان در این قسمت قرار دارند.

بناهای مسکونی امینی، مرادی، بیالوا، دانش و خانه صادقی جلگه مرکزی موزه میراث روستایی را تشکیل می‌دهند.

در کنار آن‌ها قهوه‌خانه، کارگاه آهنگری و حتی یک شالیزار واقعی هم ساخته شده که در آن برنج کشت می‌شود. این شالیزار در واقع مردابی در میان جنگل بوده که تبدیل به یک شالیزار سنتی شده است.

از ویژگی‌های معماری بناهای جلگه مرکزی، باید به داشتن اسکلت چوبی و دیوارهای چینه‌ای و زگالی وبام‌هایی پوشیده از کلوش (ساقه برنج) اشاره کرد.

کوهستان شرق

مناطق ییلاقی و کوهستانی شرق رودخانه سفید رود در اینجا نشان داده می‌شود.

دو خانه محسنیان و محمدنژاد به اینجا انتقال داده شده‌اند. خانه‌هایی با معماری بسته‌تر تا سرمای کوهستان را تحمل کند. 

کوهپایه شرق

این بخش مناطق کوهپایه‌ای گیلان در حاشیه شرقی رودخانه سفیدرود را شامل می‌شود.

خانه‌های بهزادی، جامع و رستمی و بناهای جانبی مانند انبار برنج یا گندم، انبار کاه (کاهدان)، تنور نان، طویله و لانه مرغ این بخش را تشکیل می‌دهند.

سبک معماری این خانه‌ها متفاوت است و در واقع مقابل باد و باران مقاوم‌تر هستند و با داشتن فضای محبوس گرمای محیط را بیشتر حفظ می‌کنند.

کوهستان غرب

مناطق کوهستانی غربی گیلان نیز سبک معماری خاص خودشان را داشتند.

 در اینجا خانه حاجت پور و سازه‌ای به اسم پوری و بناهای جانبی شامل تنور نان و لانه مرغ را می‌بینید.

خانه‌های این منطقه برای سکونت دائم نبوده و به صورت فصلی استفاده می‌شده و دیوارهای خانه‌ها تخته‌ای، گالی، زگمه‌ای و سنگ‌چین است.

کوهپایه غرب

ساختمان‌های مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی اکثرا به صورت فصلی استفاده می‌شدند و خانه‌ی دائمی و همیشگی اهالی نبودند.

در بخش کوهپایه غرب این موزه هم سه ساختمان کوچک به نام لطفی، رحمانی و طربی را خواهید دید.

ساحل شرق

یک خانه به اسم خانه موسوی که خانه‌ای دو طبقه است و در سال ۱۳۱۵ ساخته شده در این بخش قرار دارد.

طبقه همکف برای زندگی روزمره و طبقه اول یا بالاخانه برای پذیرایی از مهمانان و عزیزان بوده است.

ساحل غرب

خانه آصفی که در سال ۱۳۴۵ در روستای پشته ساخته شده بود به اینجا منتقل شده است.

این خانه شامل پنج اتاق و بالاخانه‌ای برای پذیرایی از مهمانان است. 

جشنواره‌ها و مراسم محلی موزه میراث روستایی گیلان

در موزه میراث روستایی گیلان تعدادی بازی و مراسم‌ بومی و جشنواره در زمان‌های مختلف برگزار می‌شود که دیدنشان حتما برای شما جذاب خواهد بود.

عروسه گوله

عروسه گوله در واقع یک نمایش آیینی است که هر سال نورورز در این موزه اجرا می‌شود.

این نمایش که به رقابت عشقی بین دو رقیب یعنی پیربابا و غول بر سر تصاحب ناز خانم می‌پردازد، را می‌توانید از نیمه دوم اسفند تا ایام نوروز در موزه میراث روستایی تماشا کنید.

کشتی گیله مردی

کشتی گیله مردی یکی دیگر از بازی‌های بومی است که در این موزه می‌توانید تماشا کنید.

کشتی گیله مردی شامل مقابله‌های فردی و رزمی بین دو نفر است که در آن زمین خوردن، حتی تماس انگشتان با زمین به معنای باخت فرد است.

این مراسم را در عیدها و عروسی‌ها و همچنین از خرداد تا پایان شهریور در موزه میراث روستایی گیلان اجرا می‌کنند.

لافند بازی

لافندبازی یا همان طناب بازی نمایشی است که در آن فردی روی طناب راه می‌رود و عملیات نمایشی انجام می‌دهد.

این نمایش در اکثر جشن‌ها و عیدها در موزه میراث روستایی گیلان اجرا می‌شود.

خوشمزه‌جات موزه میراث روستایی

نمی‌شود تا موزه میراث روستایی گیلان بروید و از خوراکی‌های محلی و خوشمزه آن غافل شوید.

با قدم زدن درون محوطه موزه میراث روستایی، عطر و بوهای خوشمزه مشامتان را پر می‌کنند.

زنان گیلانی که با لباس‌های شاد و رنگارنگ خود در گوشه گوشه موزه نشستند و طعم جدیدی از نان‌های محلی، کاکا، آش و غذاهای محلی را برای شما به ارمغان می‌آورند.

بازارچه صنایع دستی موزه میراث روستایی گیلان

بعد از یک چرخش حسابی درون موزه و لذت بردن از تماشای خانه های روستایی، بد نیست سراغ صنایع دستی و سوغات گیلان بروید تا دست خالی از این موزه برنگردید.

درون این موزه بازارچه‌های کوچکی وجود دارند که می‌توانید انواع صنایع دستی و سوغات گیلانی مثل سفال، گلیم، عروسک بافتنی، لوازم حصیری و لباس‌های محلی را بخرید.

البته بازارهای گیلان یکی از جاهایی هستند که می‌توانید تنوع زیادی از سوغات و صنایع دستی گیلان را در آن پیدا کنید و بخرید. برای آشنایی با این بازارها بد نیست مطلب بازارهای هفتگی گیلان را در مجله جاجیگا بخوانید.

سخن آخر

موزه میراث روستایی گیلان، اولین اکوموزه ایران است که در آن می‌توان زندگی روستایی و فرهنگ مردم گیلان را از نزدیک لمس کرد.

برای سپری کردن چند روز به یادماندنی در شهر رشت و لذت بردن از همه جاذبه‌های آن می‌توانید روی جاجیگا حساب کنید و با اجاره ویلا شمال یا اجاره ویلا در رشت برای یک سفر خاطره‌انگیز برنامه‌ریزی کنید.