مراسم پیر شالیار اورامان با پیشینه ای هزار ساله

سفر به اورامانات کردستان در نیمه اردیبهشت ماه و نیمه بهمن ماه حال و هوای خاص خودش را دارد.

اهالی این روستا به نرمی و با ذوق و احساسی عمیق و شوق در سینه برای برپایی جشن معنوی عروسی پیرشالیار یا «کومسای» که نیمه اردیبهشت ماه و نیمه بهمن ماه قرن‌ها است برپا می‌شود، آماده می‌شوند.

مراسم پیر شالیار، جشن زیبا و کهنسالی است که علاوه بر اهالی اورامانات و روستاهای اطراف، گردشگرانی از سراسر ایران و حتی جهان را هم به سمت این منطقه با طبیعتی بکر و زیبا می‌کشاند.

در جشن پیرشالیار مردان روستا با لباس‌ محلی کردی دست در دست هم انداخته و با تکرار لفظ جلاله «الله» و ذکرهای معنوی حس پیوستگی و اتحاد روحی و جسمانی را در حلقه‌ای پیوسته و با حرکاتی موزون و هماهنگ به رقص در می‌آورند.

ردیف دف نوازان با حس و شوری خاص دف می‌نوازند و تلاقی دست‌ها و دف و حال دف زنی فضای معنوی جشن را دوچندان می‌کند.

دراوج شور در گرفته از این مراسم و رقص عرفانی شورانگیز، بعضی با حرکات سر و آشفتگی موها به حس خلسه گونه‌ای می‌رسند.

علاوه بر کسانی که در این آیین حضور دارند، تماشا و درک این حس و حال خاص برای کسانی که به تماشا می‌آیند هم زیبا و شورانگیز است.

در این نوشتار با ما همراه باشید تا از قصه پیرشالیار و جاذبه‌های سفر به روستای زیبای اورامانات کردستان در بهار امسال بیشتر بگوییم.

زمان و مکان برگزاری مراسم پیر شالیار

مراسم پیر شالیار معمولا دو بار در سال در کنار مقبره و خانه پیرشالیار به مدت سه روز جشن گرفته می‌شود، یکی در میانه زمستان و دیگری در میانه بهار.

آرامگاه پیر شالیار که در پایان جاده آسفالته اورامان قرار دارد، عمارتی ساده، چهارگوش و آجری است که گنبدی به رنگ آبی، نشانه مقبره این پیر عارف کردستان است.

عروسی پیر شالیار در آخرین سه شنبه منتهی به نیمه بهار و نیمه بهمن ماه شروع می‌شود.

شامگاه سه شنبه زمان شروع این مراسم است که با چیدن گردوهای باغ پیرشالیار و پخش کردن آن بین اهالی روستا شروع می‌شود.

قبل از طلوع آفتاب روز چهارشنبه، کودکان روستا گردوهای جمع شده را به در خانه اهالی روستا می‌برند و پخش می‌کنند.

صاحب‌خانه هم در مقابل گردو به آن‌ها خوراکی و تنقلات می‌دهد.

صبح روز چهارشنبه کسانی که نذر دارند گاو و گوسفندها را به کنار خانه پیر شالیار می‌برند و قربانی می‌کنند.

بخشی از گوشت قربانی بین اهالی روستا پخش و بخش دیگر برای پختن غذای جشن سه روزه  به آشپزخانه خانه پیرشالیار برده می‌شود.

آش جو یا «هولوشینه تشی» غذای مخصوص جشن عروسی است که اهالی معتقدند ۹۵۰ سال پیش در عروسی پیر هم پخته شده است.

نان مخصوصی به نام «کلیره مژگه» که از ترکیب آرد گندم، گردو خرد شده و پیاز درست می‌شود یکی از خوراکی های مخصوص این جشن است.

درباره جشن های سنتی ایرانی مثل جشن انار و جشن شب یلدا در مجله جاجیگا بخوانید.

دف زنان می‌نوازند

حوالی ساعت دو و سه بعداز ظهر است که مراسم دف نوازی و رقص دست جمعی مخصوص عروسی پیر شالیار با حال و هوای عرفانی و ذکرهای معنوی‌اش شروع می‌شود.

مردان پیر و جوان کُرد دست در دست هم رشته می‌شوند و با حرکاتی یکسان و موزون و موسیقی دف‌نوازان شور و حالی عرفانی و خاص با احساس پیوستگی و اتحادی معنوی برپا می‌شود.

اهالی روستا در مدت سه روز دست از کار و زندگی روزمره برمی‌دارند و در این جشن حاضر می‌شوند.

دو روز نخست جشن مراسم تا عصر ادامه پیدا می‌کند و روز سوم اما جشن تا پاسی از شب ادامه پیدا می‎کند.

این شب نشینی به خواندن شعر و قصاید عرفانی و بحث‌های عرفانی و دست به دست کردن کفش پیرشالیار و درنهایت دعا و نیایش سپری می‌شود.

درباره روستای پالنگان و برگزاری جشن هزاردف در مجله جاجیگا بخوانید.

افسانه عروسی پیر شالیار در اورامانات

اما قصه عروسی پیر شالیار و این همه سال دوام این مراسم سنتی چیست؟

قصه از اینجا شروع می‌شود که بر اساس یک افسانه « پیرشالیار» عارف صاحب کرامت بوده و مردم دردمند را شفا می‌داده است.

در همان دوران «شاه بهار خاتون» دختر شاه بخارا بیمار می‌شود و توانایی گفتن و شنیدن را از دست می‌دهد.

شاه بخارا از غصه این بیماری به هر دری می‌زند و به جایی نمی‌رسد.

تا اینکه قرار می‌گذارد هرکس که بتواند بیماری دختر بیچاره را درمان کند، شاه بهار خاتون را به عقد ازدواجش در می‌آورد.

با رسیدن آوازه کرامات و شفابخشی پیرشالیار، جمعی از اطرافیان پادشاه بخارا به سمت اورامان به راه می افتند تا دختر را برای درمان پیش  پیر شالیار ببرند.

هنوز به نزدیکی اورامان نرسیده، شنوایی گوش‌های شاه خاتون  برمی‌گردد.

وقتی هم به نزدیکی‌ خانه پیر شالیار می رسند، دیوی نعره زنان از تنوره ای که هم اکنون اهالی به آن «تنوره دیوها» می گویند خارج می‌شود، به زمین می افتد و کشته می شود و زبان شاه بهار خاتون باز می‌شود و قدرت تکلمش برمی‌گردد.

به این ترتیب پادشاه، دخترش را به عقد پیرشالیار در می آورد.

مراسم جشن عروسی مفصلی برپا می‌شود که حالا قرن‌هاست که هر ساله این جشن با همان سبک و سیاق در اورامانات برگزار می‌شود.

در مسیر سفر به مریوان با جاجیگا همراه باشید.

اقامت در سفر به اورامانات

مناطق غربی ایران دارای طبیعت بکر و بی‌نظیری است و جابه جا آثار باستانی غنای سفر یه این منطقه را بیشتر می‌کند.

اگر قصد سفر به کردستان و روستای اورامانات را دارید نگران اقامت در این منطقه نباشید.

کافی است به سایت جاجیگا بروید و با اجاره ویلا و سوئیت در کردستان و یا اجاره ویلا و سوئیت در اورامان تخت اقامت به یاد ماندنی برای خود و خانواده‌تان رقم بزنید.

میزبانان این منطقه به گرمی از شما پذیرایی خواهند کرد.

سخن آخر

اگر قصد سفر به اورامانات و طبیعت بکر و زیبای این منطقه غرب ایران را دارید چه بهتر که نیمه بهمن در زمستان یا نیمه اردیبهشت در بهار را برای سفر انتخاب کنید تا به برگزاری مراسم زیبای جشن پیرشالیار هم برسید.